محوطه پیش ار تاریخی سیلک در حدود 4 کیلومتری جنوب غربی کاشان واقع گردیده که از دو تپه و دو گورستان تشکیل شده است . امروز بر روی بقایای گورستان الف ، با قدمتی 3500 ساله که در حدود دویست متری تپه جنوبی است ، بلوار بیست و چهار متری امیر کبیر کشیده شده و گورستان ب نیز با آثاری با قدمت 3000 ساله تبدیل به باغ انار شده است .
در بیست و چهارم شهریور سال 1310 تپه های سیلک کاشان در فهرست آثار ملی ایران با شماره 38 به ثبت رسید . ناحیه سیلک ( فتح یا و سکون لام در رایج ترین تلفظ ) به عنوان یکی از قدیمی ترین مراکز سکنای بشر ما قبل تاریخ در ایران شناخته شده است . تا پیش از آغاز کاوش های علمی ، کسی به ارزش باستانی و اهمیت تاریخی آن پی نبرده بود .
در سال 1311 هجری خورشیدی ، هیاتی فرانسوی به سرپرستی دکتر گریشمن از طرف موزه لوور فرانسه ، در این تپه ها به عملیات اکتشافی پرداختند و بعد از کندن کانال ها و گمانه های حفاری ، نمونه ها و اشیای نفیس و نوید بخشی به دست آوردند که موجب شد تا سال 1316 خورشیدی ، متناوبا این کاوش ها ادامه یابد . این منطقه مسکونی در جوار بقایای دریای تتیس ( دریای عظیمی که تمام فلات مرکزی ایران و افغانستان را در برگرفته بوده ) قرار گرفته و شاید با خشک شدن آرام دریا و پدید آمدن خشکی های حاصلخیز ، انسان هایی را که احتمالا در ارتفاعات زندگی می کرده اند ، به سمت خود کشانده است . منطقه ای بسیار کهن با قدمتی در حدود 7000 سال !
سیلک شامل دو تپه شمالی و جنوبی ، به فاصله 600 متری از یکدیگر و در قبرستان الف و ب می باشد . قبرستان الف با قدمت 3500 ساله در 200 متری جنوب تپه جنوبی قرار داشت که امروزه بر روی آن بلوار 24 متری امیرالمومنین کشیده شده و قبرستان ب نیز با قدمت 3000 ساله در زیر باغ ها و زمین های کشاورزی ضلع غربی تپه قرار گرفته است! .
چگونگی کشف تپه ها :
پیدا شدن چند ظرف کم نظیر در اوایل سال 1933 در پاریس و شناخته شدن محل اکتشاف این ظروف که در سیلک کاشان بود ، توجه باستان شناسان خارجی را به این محل معطوف داشت . نهایتا " مشاور موزه ملی فرانسه در اکتبر همان سال ( 1933 میلادی ) مجوز حفاری در این نقطه را به دست آورده و هیئتی را که از طرف ایشان در ایران ( شمال لرستان ) مشغول حفاری بود مأمور نمود تا در سیلک کاشان به انجام حفاری بپردازد .
این هیئت به سرپرستی رومن گیرشمن از نوامبر سال 1933 تا ژانویه 1938 با انجام سه فصل حفاری و کاوش در سیلک به ارزش های والای این ناحیه پی برده و به نتایج قابل توجهی رسیدند . گزارش جامع این حفریات و تحقیقات در سال 1938 میلادی به صورت دو جلد کتاب به زبان فرانسه در پاریس منتشر شد . با انتشار این گزارش سیلک کاشان به عنوان مهد و خاستگاه یکی از کهن ترین تمدن های بشری مطرح و نگاه ها را به خود متوجه ساخت . این گزارشات امروزه به صورت یک منبع و مرجع اطلاعاتی راجع به فلات مرکزی ایران می باشد که مورد استفاده محققین و باستان شناسان ایرانی و خارجی است .
گیرشمن پس از انجام کاوش هایش چنین نتیجه گرفت که در محوطه سیلک ، شش دوره فرهنگی متمایز را می توان مشخص کرد که از 7500 سال پیش آغاز شده و تا هزارۀ اول قبل از میلاد ادامه داشته است .
اشیا و خاصه سفالینه های بدست آمده از سیلک را می توان در موزه های مشهور جهان و ایران مشاهده نمود . همچنین گنجینه ای از اشیای طلایی سیلک در اختیار یک مجموعه دار ژاپنی می باشد .
با تمام ویژگی های منحصر به فرد سیلک ، افراد زیادی به دیدن تپه نمی روند چرا که در نگاه ابتدایی یک تپه خاکی جاذبه برای دیدن ، آن هم در گرمای شهر کاشان ندارد ولی با کمی توجه به قدمت و شناخت تاریخ ، آن وقت این تپه دالانی برای ورود به دنیایی دیگر محسوب خواهد شد و این ، وسوسه دیدار از آن را برخواهد انگیخت .
این تپه در مغرب مسیر کاشان - فین و در مجاورت جاده قرار دارد . سیلک در حال حاضر مشتمل بر یک تپه شمالی و یک تپه جنوبی است که به فاصله 500 متر از یکدیگر قرار دارند .در جلو این تپه ها گورستان هایی از انسان های ما قبل تاریخ وجود دارد . این تپه ها برای افراد عادی جذابیت فراوانی ندارد . به غیر از قسمت کوچکی از دیوار های خشتی و چند ابزار و اسکلت به نمایش گذاشته شده ، تنها تپه های خشک و بی آب و علف دیده می شود که احتمالا توجه افراد عادی را جلب نخواهد کرد .
تپه های سیلک پس از کاوش های گیریشمن بدست فراموشی سپرده شد و به مرور زمان تبدیل به محل تخلیه نخاله های ساختمانی و تجمع معتادان شد تا اینکه در سال 1380 طرح بازنگری سیلک به مدت 5 سال و زیر نظر دکتر صادق ملک شهمیرزادی آغاز شد . تلاش های دکتر ملک شهمیرزادی و انتشار نتایج طرح به صورت پنج جلد کتاب موجب شد تا بار دیگر نگاه ها به سوی سیلک جلب شود . این کتاب ها که با عناوینی چون نقره کاران سیلک ، سفالکاران سیلک ، شکارگران سیلک ، نساجان سیلک و زیگورات سیلک منتشر شدند ابعاد تازه ای از تمدن ساکنان سیلک را به محققین و باستان شناسان معرفی نمود . ارائه فرضیه زیگورات بودن تپه ها از سوی جناب دکتر نیز عامل مهمی در افزودن اهمیت سیلک شد .
زیگورات چیست؟
زیگورات معماری مذهبی ویژه شهر های عمده بین النهرین ( عراق کنونی ) و ایران بوده است که بصورت برج مطبق هرمی شکل بنا می شد . ساخت زیگورات ها از 4200 تا 2500 سال پیش متداول بوده است .
زیگورات بنای خشتی تو پر فاقد فضا های داخلی است که سطح خارجی آن دارای پوششی از آجر است . ابعاد قاعده زیگورات ها مربع و یا مستطیل و اندازه آنها بین 50 در50 یا 40 در 50 متر متغیر است . از نظر موقعیت جغرافیایی تا قبل از کشف زیگورات سیلک بین سومر بابل آشور و جنوب غربی ایران توزیع شده اند . برای نخستین بار در فلات مرکزی ایران نیز از بقایای زیگوراتی در سیلک کاشان خاک برداری شده است . تاکنون هیچ یک از زیگورات های شناسایی شده بطور سالم و کامل باقی نمانده است و لذا ارتفاع اصلی آنها مشخص نشده است . دست رسی به فوقانی ترین طبقه زیگورات بوسیله پله کان و یا راه شیب دار صورت می گرفت . فضا های اطراف زیگورات ها را با درختکاری و یا مرغ فضاسازی می کردند .
از 32 زیگوراتی که تاکنون در ایران و عراق بر اساس متون تاریخی (11) و بر اساس کشفیات باستان شناسی (21) شناسایی شده اند 5 زیگورات در ایران و 27 زیگورات در عراق قرار دارند که زیگورات سیلک کهن ترین آنهاست .
امسال (1386) برگزاری همایش و جشنواره ای با عنوان سیلک شناسنامه کهن ملی ضمن معرفی بیشتر و بهتر این اثر ارزشمند موجبات مطرح شدن ایده تلاش برای ثبت سیلک ( و محور تاریخی منتهی به باغ فین و محوطه پیش از تاریخ پشت باغ با نام کفتارخون ) در فهرست آثار جهانی گردید که امیدواریم روزی شاهد این امر باشیم .
Wikipedia.org
0 نظرات:
ارسال یک نظر