موزه آذربایجان در شهر تبریز و در جوار مسجد کبود واقع شده است و دارای سه طبقه است .
طبقه زیرین مجسمه های احد حسینی را در خود جای داده که زندگی انسان در عصر حاضر را به نمایش گذاشته است .
طبقه اول مربوط به اشیاء قدیمی است که قدمت آن ها به پیش از تاریخ تا زمان قاجار برمی گردد .
طبقه دوم دارای اشیاء قدیمی و نیز دارای گنجینه سکه می باشد .
معرفی موزه
اندیشه ایجاد موزه آذربایجان در تبریز به سال های 1306 و 1307 بر می گردد که در این سال نمایشگاهی از سکه های مکشوفه از تبریز در سالن سابق ساختمان کتابخانه تربیت بر پا شد . اساس موزه آذربایجان در سال 1336 با نمایش 202 قطعه از آثار فرهنگی ارسالی از موزه ایران باستان ( موزه ملی ) در تالار فوقانی کتابخانه ملی سابق تبریز آغاز شد و اندیشه تاسیس موزه آذربایجان در محل فعلی در اردیبهشت ماه سال 1337 جامه عمل پوشید . قبل از بهره برداری از این موزه ، از محل دبیرستان " نجات " سابق برای نمایش اشیاء فرهنگی جمع آوری شده ، استفاده می شد . این موزه در سال 1341 رسماً افتتاح شد .
ساختمان موزه آذربایجان که در خیابان امام خمینی جنب مسجد کبود واقع شده ، بر اساس نقشه تنظیمی باستانشاس فرانسوی بنام آندره گدار و ترسیم اسماعیل دیباج ( رئیس وقت اداره کل فرهنگ و هنر آذربایجان شرقی ) احداث گردید . موزه آذربایجان از جمله مهمترین موزه های ایران است که در آن آثار مربوط به هزاره های پیشین تا دوره اسلامی به معرض نمایش در آمده است . این موزه دارای سه سالن هشتصد متری است که بعد ها در طبقه اول سالن جدیدی جهت نمایش سکه و مهرهای قدیمی ایران به آنها افزوده گشت . در سالن همکف ، بازدید کنندگان شاهد یادگاری هایی از دوران پیش از تاریخ و حکومت های پیش از اسلام ایران هستند . کهن ترین آثار موجود در این بخش متعلق به مجموعه کوچکی از سفال های تپه اسماعیل آباد مربوط به هزاره پنجم قبل از میلاد می باشد . از دیگر آثار شاخص دوران پیش از تاریخ سنگ های منقٌش به تصاویر حیوانات و گل و گیاه مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد ست . این سنگ ها از جنس " سرپانتین " نوعی سنگ معدنی است که در چند سال اخیر با توجه به کشف مجموعه وسیعی از آنها در جیرفت کرمان بنظر می رسد محصول تمدنی پیشرفته و قابل ذکر در این نقطه از کشورمان در دوران پیش از تاریخ بوده است .
مجسمه الهه زن متعلق به هزاره اول قبل از میلاد بدست آمده از رستم آباد در شمال ایران یکی دیگر از آثار برجسته این بخش به شمار می رود که نشانه وجود ارزش و مقام زن در کسوت الهه زمین و منبع باروری در نزد ایرانیان بوده است . از دیگر آثار قابل ذکر این بخش می توان به ریتون ها اشاره کرد که آثار ممتاز هزاره اول قبل از میلاد و آغاز اولین سال های میلادی می باشد . دوره اوج ساخت ریتون در ایران همزمان با دوران هخامنشی است و تا دوره حکومت اشکانیان ادامه می یابد . یادگار های به جا مانده از دوره حکومت های پیش از اسلام ایران که شامل سلسله های هخامنشیان ، اشکانیان ، و ساسانیان می شوند نیز از تنوع قابل ذکر برخوردار است . دو یادگار برجسته ای که در این بخش به معرض دید علاقمندان گذاشته شده است شامل یک و یترین طراحی شده جهت نمایش اجساد یک زن و مرد تدفین شده مربوط به هزاره اول قبل از میلاد می باشد . این اجساد که در کاوش های علمی 1378در محوطه مسجد کبود کشف شده اند در واقع بخشی از بقایای یک قبرستان سه هزار ساله بشمار می روند که بدلیل استثنایی بودن آنها به معنی اینکه زن و مرد تواماً در یک گور قرار گرفته بودند به موزه آذربایجان منتقل و به نمایش گذاشته شده اند . ضمناً برای اینکه تصویر روشنی از کار کاوش باستانشناسان ارائه گردد لایه های کشف شده در جریان کاوش به صورت مجازی باز سازی گردیده تا سیر تاریخی شکل گیری و گسترش شهر تبریز نمایان گردد .
در منتهی الیه سالن و در دیوار ضلع شمالی ، سنگ بسم الله که یکی از نادر ترین آثار هنری ایران محسوب می شود نصب گردیده است . این سنگ از پنج قسمت تشکیل شده، چهار قسمت آن قاب اثر و یک قسمت آن متن اثر است که تمام سطوح سنگ توسط هنرمند ایرانی محمد علی قوچانی حجاری شده است . در سالن طبقه اول در امتداد آثار تمدن های باستانی ایران به دوره اسلامی می رسیم . قدیمی ترین اشیاء این دوران از قرن چهارم هجری و آثار بجای مانده از تمدن نیشابور که شاخصه آنها بکار گیری لعاب سفید نقش و نگارهایی با محتوای اسلامی و استفاده از خط کوفی است آغاز می گردد و به دوره قاجار منتهی می شود . از دیگر آثار برجسته این بخش می توان به ظروف سفالی دوره ایلخانی با نقش و نگارهای متنوع اشاره داشت . قفل رمزی مربوط به اواخر قرن شش هجری قمری نیز یکی دیگر از یادگار های قابل ذکر در این بخش به شمار می رود . در سالن جدید التاسیس این قسمت ، موزه آذربایجان اقدام به نمایش قدیمی ترین سکه های ضرب شده در گستره جغرافیایی ادوار مختلف تاریخ ایران کرده است . این سکه ها از دوره هخامنشی تا حکومت قاجاریه را شامل می شوند . همچنین نمونه ای از نادر ترین و زیباترین مهر های قدیمی در این بخش در کنار سکه ها دیده می شود .
طبقه زیر زمین موزه آذربایجان از سال های گذشته محل نمایش و نگهداری مجسمه های نفیس و ارزنده ای است که توسط مجسمه ساز شهیر تبریزی آقای احد حسینی خلق شده اند . موضوع این مجسمه ها نگاه عمیق هنرمند به سرگذشت انسان و خلق و خوی او در طول تاریخ بخصوص در قرن بیستم میلادی می باشد . مدیریت این موزه امیدوار است باانتقال این مجسمه های ارزشمند به جایگاهی مناسب برای نمایش انها فضایی برای پیشبرد و گسترش موضو عیت این موزه که یک موزه باستانشناسی است ایجاد گردد تا بخش دیگری از تاریخ باستانی و زندگی اقوام این سرزمین در معرض دید علاقمندان قرار گیرد .
جدیدترین قسمت موزه آذربایجان بخش سنگ نگارهای قدیمی می باشد که متعلق به ادوار مختلف تاریخی است . در این بخش سنگ قبرهایی از دوران مختلف اسلامی انتخاب و به نمایش گذاشته شده است . همچنین قوچهای سنگی، مجسمه های سنگی، پیکره های انسانی و نمونه هایی از سنگ های کتیبه دار در این قسمت بچشم می خورد .
توضیح در مورد چند شی که در موزه نگهداری می شود .
موبند طلایی – مکشوفه از جعفر آباد ( خلخال )
بر بدنه این موبند به زیبایی و ظرافت مراسم شکار ترسیم شده است . جنس طلایی موبند و هنر حکاکی بر روی آن احتمال استفاده آنرا توسط پادشاه یا حاکم منطقه قو ت می بخشد .
مهر استوانه ای
نمونه ای از مهرهای استوانه ای یا سلیندری که همانند غالب مهر های قدیمی از گل پخته، سنگ ، گچ یا مرمر و به شکل نیمکره، استوانه ای ( سیلندری) و ... ساخته شده اند . صاحبان مهر ها برای استفاده آنها را بر روی قطعات گل مرطوب فشار داده یا می غلطاندند تا نقش مهر بر روی گل منتقل شود ... نقوش ساده یا هندسی و بعد ها تصاویر حیوانات و موجودات نیمه خدایی و انسانی تزئینات این مهر ها را تشکیل میداد .
از شاخص ترین دست آوردهای هنری و ذوقی ایرانیان در گستره هزاره اول قبل از میلاد ظروف ترکیبی از نیم تنه حیوانی و جام شربت خوری است که با نام ریتون که واژه یونانی به معنای ساغر است شناخته شده اند، ریتون ها کاربردی آئینی داشته و در مراسم و جشن های مذهبی از آنها برای نوشیدن استفاده می شد .
سنگ تزئینی – جیرفت – هزاره سوم قبل از میلاد
سنگ نقش های شکیل و زیبای هزاره سوم قبل از میلاد که خاستگاه آنها منطقه جیرفت در مرکز ایران بشمار میرود . زیبایی نقش ها و متنوع درونمایه های ملهم از اسطوره ها و آئینها ی نقش شده بر روی آنان اعجاب آور است اما کاربرد آنها هنوز مشخص نیست .
بشقاب نقره ای با روکش طلا – ساسانی
نمونه ای از بشقاب های دوره ساسانی مزین به تصویر برجسته شاهان این سلسله به هنگام شکار یا نبرد ، از شاهکار های ذوق ایران در امر فلز کاری و طراحی نقوش برجسته بر روی ظروف طلایی و نقره ای که در دوره ساسانی به اوج خود رسیده است .
بشقاب سفالی زرین فام – گرگان - دوره ایلخانی
سفال دوره ایلخانی اوج بکار گیری ذوق و هنر در امر ساخت و تزئین سفال ها به کمک رنگ های شفاف ، نقاشی صورتک های انسانی و استفاده از خط و کتابت بشمار می رود .
قفل رمزی – مراغه – قرن 6 هجری قمری
اثری از اواخر قرن ششم هجری قمری ، دارای 4 قفل بادامی و رمزدار که برای یافتن حروف رمز آن که حرف های ( ک، د ، الف ، ی ) بودند باید بیش از پنجاه هزاربار این قفل ها جابجا می شدند .
خمره چینی – دوره صفویه
این خمره چینی متعلق به مجموعه چینی خانه شیخ صفی واقع در استان اردبیل می باشد . این مجموعه به سفارش شاه عباس توسط چینی ها ساخته شده اند و کلیه اشیاء ممهوربه مهر شاه عباسی هستند .
تدفین جنینی- گورستان باستانی تبریز – هزاره اول قبل از میلاد
نمونه ای از اسکلت های بدست آمده از گورستان کشف شده در محوطه مسجد کبود ، مربوط به سه هزار سال پیش و متعلق به زن ومردی جوانسال که به طور رسمی و به همراه زیور آلات ، ظروف و آذوقه تدفین یافته اند، این نوع تدفین به دفن جنینی یا چمباتمه ای مشهور است .
0 نظرات:
ارسال یک نظر