بازار اردبیل یادگاری از دوره صفوی و پیش از آن است . در قرن دهم هجری در زمان حکومت شاه تهماسب اول بازار های اردبیل از رونق بسیار زیادی برخوردار بوده اند .
از تقسیم‌بندی کلی بازار اردبیل می توان به بازار بقالان ، قصابان ، خراطان ، سراجان ، قیصریه ، چاقو فروشان ، کلاه دوزان و بسیاری سرای دیگر اشاره کرد . راسته های موجود در بازار اردبیل عبارتند از : راسته اصلی بازار ، راسته قیصریه ، علافان ، راسته پیر عبد الملک ، بازار زرگران ، سراجان ، پارچه فروشان ، کفاشان ، مسگران ، چاقو سازان ، آهنگران و سراهای آن ها .
مجموعه تاریخی بازار اردبیل در میانه شهر و در طرفین خیابان امام خمینی واقع گردیده و به جهت قدمت و دارا بودن معماری سنتی از بازار های تاریخی و جالب توجه ایران به شمار می آید و چون دیگر بازار ها مشتمل بر راسته ها ، تیمچه ها ، سراها و مسجد و گرمابه است . بازار اردبیل از سابقه طولانی و درخشانی برخوردار می باشد . مقدسی و اصطخری ( قرن چهارم ه .ق ) ، بازار اردبیل را به شکل صلیبی توصیف می کنند که در میانه آن مسجد قرار داشته است . بازار اردبیل در قرن 7 و 8 ه .ق نیز از رونق فراوانی برخوردار بوده اما رونق اصلی آن مربوط به دوره صفویه است . در این دوره به جهت اینکه اردبیل خاستگاه سلاطین صفوی ، مرکز دینی و همچنین جایگاه مقابر شیخ صفی الدین اردبیلی و دیگر گذشتگان سلاطین صفوی بود شهر و بازار آن از اهمیت و رونق خاصی برخوردار گردید .
مجموعه بازار با طاق های جناغی و گنبد های ساده پوشش یافته و عرض طاق نمای مغازه ها به طور متوسط سه متر و قطر پایه های طاق ها حدود 80 سانتی متر است . روشنایی داخل بازار از طریق روزنه های تعبیه شده در پوشش های گنبدی تأمین می شود . سرای خشکبار ها از دو بازارچه موازی هم که هر دو بر راسته بازار عمودند تشکیل شده و هر کدام دارای پنج دهانه و 51 مغازه است . سرای گلشن نیز مرکب از دو بازارچه و یک سرا است و در مقابل سرای زنجیرلی واقع شده وبه راسته بازار و راسته پیر عبد الملک مربوط می شود . بخش اصلی سرا فضایی مستطیل شکل به ابعاد 80/3×94/9 متر می باشد که پوشش آن متشکل از نه گنبد در میانه با چهار ستون مدور از سنگ خارا به ارتفاع 75/2 و قطر 52% متر (یا 52 سانتیمتر) و دراطراف بر جرز ها نگهداری می شود .
ستون ها دارای سرستون مکعب شکل بوده و طاق های زیرین گنبدها توسط تیر های چوبی به یکدیگر اتصال یافته و مهار شده است . از دیگر بخش های مهم بازار ، چهار سوق یا بازار بزرگ قیصریه است . این بخش بنایی است مدور با گنبد کروی بلند وساده . قطر بنا در پایین 12 متر و ارتفاع تقریبی آن 13 متر است . بخش زیرین بنا ، بدون در نظر گرفتن پایه مغازه ها و امتداد بازارچه ها عبارت است از 12 پایه که با 12 طاق جناغی زمینه را برای بر پایی گنبد فراهم ساخته است . در هشت طاق جناغی مغازه ودر 4 تای دیگر راهرو بازارچه ها تعبیه شده است . بر سر بازارچه شمال شرقی ، سنگ نبشته ای به چشم می خورد که به علت فرسودگی امکان قرائت آن وجود ندارد این سنگ نوشته حاوی نام بانی و تاریخ بنا بوده است . تیمچه و سرا و بازارچه زنجیرلی از دیگر بخش های مهم بازار اردبیل است که به راسته بازار راه می یابد . سرای زنجیرلی بنای هشت ضلعی است ( چهار ضلع اصلی و چهار ضلع فرعی ) که ابعاد اضلاع اصلی آن 20/10 متر می باشد صورت 8 ضلعی در بالا با گوشهسازی به دایره تبدیل شده و گنبدی کروی و ساده ای بر فراز آن جا گرفته است . مجموعه تاریخی بازار اردبیل در سال های اخیر از طرف سازمان میراث فرهنگی تعمیر و مرمت شده و به شماره 1690 به ثبت تاریخی رسیده است .
ichto.ir
0 نظرات:
ارسال یک نظر