گنجینه تاریخ طبیعی نیشابور در استان خراسان رضوی

موزه حیات وحش شکار در طبیعت نیشابور یک تماشاگه شخصی است که از تاریخ 28/02/82 در جنوب غربی رباط نیشابور به نام « شکار در طبیعت » به دست آقای حسین حصاری و خانم اشراقی ( همسر ایشان ) راه‌ اندازی شده ‌است . و هم اکنون نزدیک به ۴۵۰ گونه جانوران وحشی و شماری جانور منقرض شده تاکسیدرمی و جانورانی زنده مانند موش ‌های آزمایشگاهی و مارهایی زیبا و ماهی ‌های گوشت‌ خوار نگهداری می ‌شود . همچنین این تماشاگه نسکخانه ( کتابخانه ) ای کوچک دارد که نسک ‌هایی ( کتاب ‌هایی ) درباره شکار در طبیعت و محیط زیست و فیلم ‌هایی درباره حیات وحش می‌ باشد . کار شکار و تاکسیدرمی جانوران آن‌ جا بیشتر به دست آقای حسین حصاری انجام شده ‌است .

موزه :
نقش حیاتی موزه ها در جوامع بشری نقشی بدیع ، ماندگار و مروج ناب ترین پدیده های فرهنگی است . موزه ها از معدود مراکز حافظ یادگاران نسل گذشته و در حقیقت فرزندان هنر و تاریخ هستند . هر یک از این اشیا در عین بی زبانی به هزار زبان سخن می گویند زیرا اسناد معتبری از هنر ، فرهنگ و تاریخ را ارایه می دهند .
موزه ( Museum ) کلمه ای یونانی است که از « موزه یون » به معنای مجلس فرشتگان الهام گرفته است . به طور کلی موزه به مجموعه ای از آثار و اشیایی اتلاق می شود که در محل یا عمارتی نگه داری و در معرض نمایش گذاشته شوند .

« موزه به اصطلاح اهالی فرنگ عبارت است از مکان یا محلی که مخزن آثار قدیمه و اشیای بدیعه و نقایس و مستظرفات دنیاست و از هر تحفه و یادگاری که در آن مخزون و موضوع است اهل علم و اطلاع ، کسب فایدتی و کشف سری می نمایند و از احوال و اوضاع هر زمان و صنایع و حرف آن و رسوم و آداب معموله آن ایام و عواطف انام با خبر می گردند . می توان گفت که موزه مقیاس شعور و میزان عقول و درجه افهام ، اصناف و مرآت ادراک سلاسل است . مشکلات لاینحل در اینجا حل می شود و بر معلومات تاریخی شهود اقامه می نماید . »

در یونان قدیم به محلی موزه گفته می شد که در آنجا به مطالعه صنایع و علوم می پرداختند . « ایکوم » شورای جهانی موزه ها ، موزه را موسسه ای دایمی دانسته که اهداف مادی ندارد و در آن به روی همگان گشوده است و برای خدمت به جامعه و پیشرفت آن فعالیت می کند . هدف موزه ها ، گرد آوری و نگه داری ، تحقیق ، انتقال و نمایش شواهد بر جای مانده از انسان و محیط زیست او به منظور بررسی ، آموزش و بهره برداری معنوی است . تعریفی دیگر موزه را بنیادی دانسته که سه وظیفه اصلی جمع آوری ، نگه داشت و نمایش اشیا را بر عهده دارد . این اشیا ممکن است نمونه های از طبیعت و مربوط به رمین شناسی و ستاره شناسی یا زیست شناسی باشد . یا آن که آفرینش های هنری و علمی انسان را در طول تاریخ به نمایش بگذارد .

وظایف موزه :
نقش اجتماعی
نقش فرهنگی
نقش آموزشی و پژوهشی
نقش تحقیقات و انتشارات

انواع موزه ها :
موزه ها به انواع زیر تقسیم می گردند :
هنری
تاریخی
علوم
موزه های تخصصی

موزه های تاریخ طبیعی :
از انواع موزه های علوم ، موزه تاریخ طبیعی است . موزه تاریخ طبیعی موسسه ای است علمی و آموزشی برای بررسی و بیان روند تکامل حیات روی آکاتی و هر آنچه در این رابطه مؤثر بوده است .

وظیفه موزه تاریخ طبیعی جمع آوری و شناسایی طبقه بندی نگهداری ، مطالعه و نمایش نمونه های انواع ماهیان ، جانوران ، پلنگ ها و سنگواره ها و نیز بررسی چگونگی ارتباط آنها با یکدیگر نحوه زیست و محیط طبیعی آنها و در نهایت ارتباط انسان یا طبیعت و میزان دخالت او در طبیعت است .

‏بخش های‌ اصلی یک‌ موزه‌ تاریخ‌ طبیعی‌ عبارتند از :
* جانور شناسی ( نرم ‌تنان ‌، پرندگان ، پستانداران ، خزندگان‌ ، ماهیان ، سخت‌ پوستان ، کرم‌ ها و حشرات )
* زمین ‌شناسی‌ و دیرینه‌ شناسی‌‏‎
* گیاه‌ شـناسی‌‏‎
* انسان ‌شناسی‌‏‎
* آموزش‌ و تحقیقات

در سال هـای‌ اخیر کـارگـاه ‌های‌ گوناگون مانند کارگاه ‌اکولوژی‌ و کارگاه‌ بازیافت‌ زبالـه‌‏‎ نـیـز بـه‌ عـنـوان‌ بخش ‌های‌ دائمی‌ موزه ‌ها درآمده ‌اند .‏‎ (

موزه حیات وحش
موزه حیات وحش نیشابور
موزه حیات وحش ( شکار در طبیعت ) نیشابور که در زمره موزه های تاریخ طبیعی به شمار می آید ، در 28 اردیبهشت سال 1382، همزمان با روز جهانی موزه ها ، به همت حسین حصاری ، در محل رباط شاه عباسی نیشابور ( خیابان امام خمینی ، فلکه خیام ، کاروانسرای شاه عباسی ) افتتاح شد .

این مجموعه ارزشمند که نخستین موزه خصوصی ایران است ، نمونه های زیر را در خود جای داده است ؛

* پرندگان و سایر جانوران تاکسیدرمی شده ( گردآوری این مجموعه ، حدود 31 سال طول کشیده است )
* موش های آزمایشگاهی ( کاربرد در امور آموزشی محصلین )
* ماهی های زینتی و ماهی های گوشت خوار
* مارهای نیمه سمی ( منبع غذایی آنها موش و مارمولک و گنجشک است ، این تغذیه به صورت زنده انجام می گیرد و مارها به شکار آنها می پردازند )

« موزه حیات وحش نیشابور در حال حاضر دارای 8 غرفه است که هر بخش آن مربوط به فصول مختلف و 1 منطقه دست نخورده را نشان می دهد .
زیربنای این موزه ششصد متر است اما حصاری آرزو دارد 350 متر دیگر برای دو غرفه ماهی و مار اضافه کند .

تمام این غرفه ها محل زندگی هر حیوانی را به طور طبیعی نشان می دهند و حیوانات تاکسی درمی شده را در مکان آب و هوای مخصوص همان جانوران به نمایش گذاشته شده اند . »
« 20 درصد این نمونه ها منقرض شده اند و بخشی از آنها نیز در حال انقراض اند . بیشتر حیوانات از نقاط مختلف ایران و بخش کوچکی نیز از خارج از به این موزه آورده شده است . »

حسین حصاری در بخش تاریخچه وب سایت « موزه حیات وحش ( شکار در طبیعت ) نیشابور »، درباره خود ، فعالیت هایش و چگونگی تاسیس اولین موزه خصوصی ایران ، چنین نوشته است ؛

« اینجانب حسین حصاری متولد 1336 (هـ .ش) در مشهد به دنیا آمدم ، من از همان کودکی علاقه شدیدی به جمع آوری حیوانات وحشی و طبیعت داشتم ، در همان زمان بود که یک تیر کمان با چوب و کش درست کردم و تا پانزده سالگی از همان تیر و کمان استفاده می کردم ، از همین سال ها بود که کار شکار را بیشتر ادامه دادم ، هر حیوانی را که شکار می کردم آنها را نگهداری و بعد به تاکسیدرمی آنها اقدام می کردم .

حدودا هجده ساله بودم که از طریق خانواده ام با شخصی به نام خانم مریم اشراقی آشنا و با او ازدواج کردم . بعد از اینکه با خانم اشراقی ازدواج کردم ، همراه هم به کوه و شکار می رفتیم و در همان زمان بود که طریقه تاکسیدرمی حیوانات کوچکتر را کاملا یاد گرفته بودم و هر حیوان کوچکی را که شکار می کردیم با کمک همسرم به تاکسیدرمی آنها می پرداختیم و نیز زمانی که من با خانم اشراقی ازدواج کردم یک عدد تفنگ بادی نیز خریداری کردیم ، ما دارای دو فرزند پسر بودیم که جنگ تحمیلی شروع شد و من برای دفاع از دین و مملکت خود به جنگ رفتم در طول این هشت سال بود که خانم اشراقی و دو فرزند پسرم تنها زندگی می کردند و همسرم هم نقش پدر را برای فرزندانم داشت و هم نقش مادر را . بعد از تمام شدن جنگ من به آغوش خانواده ام بازگشتم و کم کم شروع به گرفتن جواز برای حیوانات شکاری و چهارپایان اقدام کردم که من پروانه برای رفتن به شکار را گرفتم .

در فصل شکار که اکثر اوقات زمستان می باشد ، ما و شکارچیان دیگر همراه هم به شکار حیوانات در نقاط مختلف ایران سفر می کردیم، حیواناتی را که شکار می کردیم به منزل آورده و با گذشت 48 ساعت به تاکسیدرمی آن حیوانات اقدام می کردم تا جایی این کار ادامه داشت که می توان گفت تمام حیواناتی که شکار کرده بودیم تاکسیدرمی و در منزل خود و اقوام نگه داری می کردیم و دیگر جایی برای نگهداری از این حیوانات وجود نداشت .

تصمیم بر این شد که موزه ای علمی فرهنگی تفریحی برای هموطنان خود برپا کنیم و نیز هر حیوانی که در یکی از مناطق ایران شکار شده بود در این محل نگهداری شود . در نتیجه با استانداری مشهد مشورت و تصمیم بر این شد که این موزه را در شهر باستانی نیشابور برپا کنیم، برای بر پا کردن چنین موزه ای هزینه گزافی پرداخت شد تا جایی که من مجبور شدم تمام وسایل شخصی خود را از قبیل وسیله نقلیه و مسکن های خود را فروخته ، تا چنین کاری را با موفقیت تمام کنیم ، من مسئولیت این موزه شخصی را به همسرم واگذار کردم ، چون این زن همانند مردی پر تلاش همراه من در تمام زمینه ها بود و یک لحظه هم مرا تنها نگذاشت و برای قدردانی از زحمات همسرم این موزه را به نام ایشان به ثبت رسانده ایم . این موزه در مورخ « بیست و هشتم دی ماه سال هزار و سیصد و هشتاد و یک » با همکاری اداره گردشگری و میراث فرهنگی استان خراسان افتتاح گردید ... » .

ویژگی ‌ها
در همه غرفه ‌های این تماشاگه گونه ‌های تاکسیدرمی شده جانوران بر اساس ویژگی ‌های موسمی و زیستگاهی نهاده شده ‌اند و پیرامون آن ‌ها با صحنه ‌آرایی و نگارگری همانند زیستگاه آن‌ ها صحنه ‌پردازی کرده‌ اند . همچنین برخی از گونه‌ های جانوری این تماشاگه مانند میمون ، طاووس ، قرقاول بلژیکی ، ماربوآ ( بوتیمار ) از کشور های دیگر آورده شده‌ اند . از گونه‌ های شگفت‌ انگیز و ناقص ‌الخلقه‌ی این تماشاگه می‌ توان نمونه ‌های زیر را نام برد :
گوسفند شش دست و پا
مار دوسر
کژدم دو رنگ
مارمولک دو دم
سیب زمینی شگفت آور

abarshahr.blogfa.com