سورو ( بندر عباس ) در استان هرمزگان

محله باستانی سورو واقع در شهر بندر عباس در بخش مرکزی از توابع شهرستان بندر عباس در استان هرمزگان و یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است .
محله سورو در غرب شهر بندرعباس قرار دارد . از این محله سکه‌ های متعددی مربوط به دوران مختلف به ویژه دوران ساسانی ، صفویه و قاجاریه به دست آمده ‌است که اکنون در موزه بندرعباس نگهداری می ‌شود . از سکه ‌های مشکوفه چنین بر می ‌آید که ملوک هرمز صاحب ضرابخانه بوده ‌اند و به غیر از مسکوکات مس و نقره ، مسکوکات طلا هم ضرب می کرده‌ اند . درسال ۱۹۲۵ ، تعداد ۶۴ سکه طلا ضرب ملوک هرمز و جرون در قریه گودو کشف شده‌ است .
کمتر نوشته در باره تاریخ بندر عباس ( گامرون ) می توان یافت که در ان به بندر سورو اشاره نشده باشد در بعضی از این نوشته ها به عنوان بندری کوچک در مقابل جزیره هرمز ، در نوشته دیگری بعنوان دهکده ماهیگیری در ساحل فارس یا بندری در مسیر جاده هرمز به فارس ، یاد شده است .
انجه مسلم است تاریخ سورو با بندر هرمز قدیم ( تیاب میناب ) ، جزیره هرمز ، جرون ، گامرون و بعد ها بندر عباس گره خورده است .
؛ بندر سورو که امروزه محله ای در بندر عباس می باشد و از دوره هخامنشی مسکونی بوده ، همچنان به رونق خود افزود ، علت توجه بازرگانان ان دوره به این بندر و قریه کوچک دو دلیل عمده داشت ، یکی به سبب نزدیکی به هرمز و دیگری در مسیر راه تجاری فارس به هرمز قرار داشت لذا اهمیت خود را در دوره های پس از این نیز از دست ندد ، لسترنج می نویسد ؛ راه کاروانی ( شیراز ) از طارم به سمت جنوب به ساحل دریا می رفت و به بندر سورو یا شهرو مقابل جزیره هرمز می رسد ؛ (اطلس تاریخی ایران، اطلاعات تاریخی استان هرمزگان ) گی لسترنج نویسنده کتاب : جغرافیای تاریخی سرزمین های خلافت شرقی .
مقدسی در باره سورو می گوید ؛ سورو از طریق خلیج فارس با عمان داد و ستد دارد و شهری است کوچک درست در مرز کرمان ؛ (اطلس تاریخی ایران )
مسیر تاریخی تجارت از هرمز و بندر عباس از طریق بندر سورو ، لاتیدان به لارستان و فارس ، موقیت لاتیدان در نقشه بالا در این مسیر را می توان دید ، بعد ها در دوران صفویه در لاتیدان یکی از بزرگ ترین پل های ایران بنا نمودن .
ایرج افشار سیستانی در کتاب ، هرمزگان ( شناخت استان هرمز گان ) می گوید ؛ شهر بندر عباس از روزگاران کهن دارای نام های چون گاملاو ، کاماراو ، گامبری ، گمبرون ، گامرون، گمرو و جرون بوده است . بندر عباس در محل یا نزدیک ابادی ماهیگیری بنام شهرو ، سورو ، تهرو ... قرار داشت در اوائل سده ۸ هجری قمری ، که نام جزیره کنونی هرمز از جرون به هرمز تعغیر یافت ، نام جرون بهشهرو ( سورو ) داده شد .
ایرج افشار در کتاب ؛ شناخت هرمزگان ادامه می دهد ؛ در دوران اشکانی نیز خلیج فارس ، از جمله بندر عباس از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است در روزگار ساسانی ، این ناحیه از مراکز مهم داد وستد و بازرگانی به شمار رفته است . در اثر کاوش های که در اسکله سازی سورو انجام گرفته ، چندین سکه نقره دوران ساسانی بدست امده است .
منطقه باستانی سورو و محله سورو قدیم ، در شمال محله سورو در گذشته نه چندان دور نخلستان وسیعی قرار داشت شامل هزاران مغ ( نخل ) و انواع درختان دیگر شامل کنار ، کرت ، کهور ، گز ، خرگ ، تابستان ها مردم سورو به مدت ۳ ماه در این نخلستان ها بسر می بردند ، مغ بالا ، مهفوز ، سندلی ، کلو کربه نخلستان های مختلف سورو تشکیل می دادند ، متاسفانه در اواخر دهه چهل برای بنای منازل مسکونی پرسنل نیروی دریایی و اداره بندر ، تیشه به ریشه تمامی درختان منطقه زدند و دست اورد پدران و مادران ما در ابادی و سر سبزی منطقه ، به باد دادند .
بنا بر انچه تاکنون به نقل از منابع مختلف خواندیم در نزدیکی بندر عباس فعلی بندر دیگری بوده که در طول تاریخ به نام های سورو یا جرون معروف بوده است ،
در کتاب ؛ از بندر جرون تا بندر عباس ؛ نوشته محقق گرامی احمد سایبانی ، در بررسی تاریخ بندر عباس ضمن جمع اوری مدارک مهم تاریخی در باره جرون و اشاره به ان منابع و اهمیت جرون در مقطعی از تاریخ منطقه ، متاسفانه در هیچ جای کتاب اشاره نمی کند که بندری که در نزدیکی بندر عباس فعلی مکررا از ان یاد می کند همان بندر سورو می باشد . این روش و دیدگاه نسبت به تاریخ بندر عباس ، باعث گردیده که ابهاماتی در باره تاریخ منطقه ایجاد نماید .
همانطوری که در اسناد مو جود داخلی و خارجی اشاره شده ، شهر فعلی بندر عباس ( مرکز شهر ) برای اولین بار توسط هلندی ها در شرق سورو بنا گردید ، ساختمان گمرک قدیم و عمارت کلاه فرنگی از جمله اولین بناهای بودند که ایجاد شدند و کم کم شهر گسترش یافت ، مدارک و نقشه و نقاشی از بافت اولیه شهر جدید بندر عباس در اسناد مربوط به کمپانی هند شرقی هلند می توان یافت .

اسکله سورو
در سال ۱۳۳۴ در بررسی محل مناسب برای ایجاد اسکله جدید بندر عباس ، کارشناسان خور چلو در منطقه سورو با توجه به عوامل طبیعی و تاریخی ، محلی مناسب برای اولین اسکله مدرن بندر عباس در نظر گرفتن و در ابان سال ۱۳۴۶ بنای اسکله سورو اغاز گردید . زمانی که اسد الله علم وزیر در بار شاه برای افتتاح کار اسکله عازم خور چلو بود ، هزاران نفر از مردم سورو با ایجاد طاق نصرت و تجمع در اطراف جاده اسکله که از وسط نخلستان های سورو می گذشت ، به شادی و پایکوبی پرداختند و خوشحال از اینکه بندر سورو دوباره اهمیت تاریخی خود را باز یافته .یکی از شاعران و نوازندگان محله سورو بنام احمد شاعر ( احمد لنگو ) در همین رابطه شعری سروده بود و با موسیقی اجرا میکرد و بچه ها او را همرای می کردند ،

این اسکله تا مدتی بنام اسکله سورو یا اسکله جدید خوانده می شد ولی متاسفانه بعد از انقلاب بدون توجه به سابقه تاریخی و فرهنگی منطقه ، اسکله سورو را به ؛ اسکله شهید باهنر ؛ تغییر نام دادند .

دریا و دریا نوردی
دریا و دریانوردی بخشی از تاریخ منطقه تشکیل می دهد ، شکوفای منطقه اطراف تنگه هرمز ارتباط مستقیم با دریانوردی داشت و در این رابطه نقش لنج سازان بندر کنگ و پی پشت در جزیره قشم در طول تاریخ لنج سازی منطقه غیر قابل انکار می باشد . دریانوردان سورو لنج های خود را به استادان ماهر پی پشت سفارش می دادند ، در گذشته دو نوع عمده لنج مورد استفاده در منطقه سورو قرار می گرفت بوم و جالوت بود . ناخدایان سورویی که با لنج های بادی و موتوری خود سفرهای زیادی به سراسر خلیج فارس ، دریای عمان ، هند و افریقا سفر می کردند تاثیر زیادی در رونق تجارت و پیشرفت سورو و منطقه داشته اند .

در اینجا اسامی بعضی از اخرین ناخدایان سورویی که سفر های دور و درازی به مناطق مختلف کرده بودند ذکر می کنیم : ناخدا متوا ، ناخدا حاجی یحیی ( نورانی )، ناخداد حاج احمد سماعیل ( دریاپور )، ناخدا یوسف حاجی بریم ( گلشن ) ، ناخدا حاجی احمد بریم ( حاجی پور )، ناخدا محسن داوند ، ناخدا محمد حاجی بریم ، ناخدا یوسف دلایسن ( دریایی ) ، ناخداعیسی حاجی بریم ( گلشن ) .
هر کدام از این ناخدایان در طول سفر های دریایی خود تجربیات زیادی کسب کرده بودند . آنها با وسایل ابتدایی دریانوردی سواحل خلیج فارس ، دریای عمان و اقیانوس هند درنوردیده به هند ، زنگبار ، سومالی ، کنیا و حتی بعضی آنها می گفتند که به جزایر ملوک در اندونزی هم سفر کرده بودند . بعضی از ناخدایان و لنج داران فعلی سورو روزی خود جاشوی یکی از این ناخدایان بوده اند .

اقوام مختلف در متطقه سورو
در منطقه سورو در طول تاریخ اقوام مختلفی ساکن گردیده اند که مهمترین انان به قوم عبدلهی و قوم علی مهشاهی معروفند ، در اینجا به چگونگی حضور قوم علی مهشاهی در منطقه سورو می پردازیم .
ایران و هند دارای رابطه تاریخی ، تجاری و فرهنگی چند هزار ساله می باشند و جنوب ایران بخصوص هرمزگان همیشه یکی از مراکز مهم تجاری با هند بوده است همین راطه تجاری گسترده باعث حضور هزاران بازرگان هندی که در بعضی مناطق به بانیان معروف بودند ( در زبان سانسکریت بانیک یعنی تاجر و بازرگان ) در هرمز قدیم ، جزیره هرمز و سورو بوده و این حضور گسترده هندیا تاثیرات فرهنگی خاص خود در منطقه به جا گذاشته . نیمی از جمعیت چند هزار نفره سورو که به قوم علی مهشاهی معروفند از بازماندگان هندیها در این منطقه می باشند .

فرهنگ و هنر
حضور اقوام مختلف در منطقه سورو قوم فارس ، هندی ، عرب و افریقای به فرهنگ منطقه تنوع خاصی داده است . انواع زری دوزی شک بافی ، وددو دوزی ، بادله ذوزی ، گلابتون دوزی از کار های مهم دستی در سورو می باشد که زیبای بخش لباس بندری هستند . مراسم حنا بندان در عروسی ها و حنای دست عروس در محله سورو دارای زیبای خاصی می باشد .
در زمینه موسیقی محله سورو همیشه فعال بوده و هنرمندان ارزنده به جامعه هنری بندر عباس تقدیم نموده زیبا شیروان ( زیباگلناری ) ، صالح اتون ، حسین وفادار ، یوسف ابانگاه ، احمد شاعر ( احمد لنگو ) و .... هم اکنون ده ها نفر از جوانان سورویی در زمینه های مختلف موسیقی فعال می باشند ، فرزندان و نوه صالح اتون ، شبیری ، توفیقی ، راج احمدی ، علی ره زن ، سامی وفادار .... می توان نام برد .

مدرسه دانشمند سورو
یکی از قدیمی ترین مدارس بندر عباس می باشد . این مدرسه در سال ۱۳۲۲ خورشیدی به همت اقای حاجی محمد دانشمند در محله سورو بنا گردید ، بعدها این مدرسه گسترش یافت و دبیرستان ان تا کلاس ۹ دانش اموز می پذیرفت که نه تنها از محله سورو بلکه از سراسر بندر عباس دانش اموزان به مدرسه دانشمند می امدند ، این مدرسه ملی بود و در اپتدا تمام مخارج ان اقای دانشمند پرداخت می نمود . کارگاه نساجی تا مدتی در مدرسه سورو بر پا بود .

ساحل سورو
لودریای سورو ( لب دریای سورو ) یکی از ساحل های زیبای بندر عباس می باشد این ساحل از شرق هتل گامرون تا خور گررو ادامه دارد .

suru.blogsky.com