عکس» هامون و جازموریان در استان کرمان

هامون جازموریان ما بین کوه های مکران و شاهسواران قرار دارد که از خاور به باختر تقریبا به درازای 300 کیلومتر و از شمال به جنوب به پهنای 100 کیلومتر گسترده شده است . در اصطلاح محلی پوشش گیاهی را جاز می نامند و انبوهی و کثرت آن را موریان می گویند . به همین سبب ، این ناحیه به جازموریان معروف شده است . این دریاچه فصلی ، در باختر بلوچستان قرار دارد و نیمی از آن در استان کرمان واقع شده است . مساحت حوزه ی آب ریز آن 69000 کیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا 300 متر است . محدوده آب گیر کامل دریاچه در مواقع پر آبی 3300 کیلومتر مربع و در مواقع کم آبی به طور متوسط 2500 کیلومتر مربع است . رود های هلیل رود و بمپور به این هامون می ریزند .
بر خلاف تمام هامون های بسته درونی ایران ، خاک های هامون جازموریان چندان شور نیست و زمین آن از قلوه سنگ ها و لایه های شنی و آهکی تشکیل شده است . هامون جازموریان در دوره های اخیر زمین شناسی مسدود شده است و در گذشته رودهای هلیل رود و بمپور در جنوب باختری آن به دریای عمان می ریختند . چین خوردگی زمین، دره را مسدود ساخته و آن را به صورت هامون کنونی درآورده است . هامون جازموریان بر خلاف هامون های دیگر ، آب شیرین دارد و شوری آن بسیار کم است . علت شیرینی این است که آب در آن ساکن نیست و زهکش طبیعی دارد . در فصول بارانی در قسمت های عمیق این دریاچه آب مشاهده می شود ولی در سایر مواقع به شکل مرداب و باتلاق در می آید .
هامون جازموریان ، یک فرونشست زمین‎ ساختی جوان در 150 کیلومتری باختر ایرانشهر است که و بلندی آن از سطح دریای آزاد 350 متر می ‎باشد . وسعت این هامون در فصول پر باران ، 3300 کیلومترمربع است و به دلیل شرایط اقلیمی ویژه ، در بیشتر مواقع سال ، بخش اعظم آن به کفه نمکی وکفه ‎های رسی تبدیل می‎شود . رود ها و آبراهه ‎های متعدد دائمی و موقت ، به این هامون می‎ ریزند که از میان آنها ، رود بَمپور و هلیل ‎رود اهمیت بیشتری دارند . در باره شوری رود های وارده و درصد نمک آب دریاچه گزارش‎ های موجود هماهنگی دارد . در گزارش‎ اوبرلندر (1988) ، آب هامون قابل شُرب دانسته شده ولی فیشر (1968) آب هامون را شور می ‎داند . بنابر دانسته‎ های موجود ، شوری آب جازموریان تا حد فوق اشباع از نمک است . کرینسلی (1970) گستره هامون جازموریان را شامل سه بخش زیر دانسته است : دریاچه فصلی که گستره آن در فصول خشک و مرطوب تغییرات زیادی دارد و در بیشتر جاها در اواخر تابستان و اوایل پاییز ناپدید می ‎شود .
* پهنه مرطوب که سطحی در حدود 22 درصد می ‎پوشاند .

* پهنه باتلاقی که 59 درصد از منطقه مرطوب را زیر پوشش دارد و مرز بالایی آن به پهنه‎ های سیلتی - رسی است .

* پهنه باتلاقی که 59 درصد از منطقه مرطوب را زیر پوشش دارد و مرز بالایی آن به پهنه‎های سیلتی - رسی است .