مسجد جامع تون ، که امروزه بیشتر مسجد جامع قدیم نامیده می شود ، از جمله نقاط دیدنی شهر فردوس می باشد که در محوطه باستانی تون در جنوب غربی این شهر قرار دارد .
مسجد جامع تون متعلق به دوره سلجوقیان بوده است و نخستین باری که از آن در کتب تاریخی یاد شده ، در احسن التقاسم مقدسی متعلق به نیمه دوم سده چهارم هجری است .
مسجدی که امروزه به یادگار مانده ، از مساجد دو ایوانی سبک خراسانی است که ایوان شرقی و پایاب مسجد در زلزله ای مهیب در اوایل دوره صفویه فرو ریخته و به جز ایوان قبله و گنبد خانه های طرفین آن ، سه ضلع دیگر در دوره صفوی با کمی عقب نشینی از هر ضلع ، مجدداً بازسازی شده اند .
معماری و تزئینات آجرنمای ایوان غربی این بنا مربوط به قرن پنجم و ششم هجری قمری و دوره سلجوقی است و در جبهه شرقی آن ، در اوایل دوره قاجار شبستانی به نام شبستان آخوند ملا اکبر احداث شده است . این شبستان دارای صد ستون قطور بوده که در زمین‌لرزه سال ۱۳۴۷به کلی تخریب شد . این مسجد با شماره ۱۲۲۲ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است .
ایوان این مسجد ۱۶ متر ارتفاع دارد و پوشش آن طاق و تویزه است که ویژگی سبک معماری خراسانی است . آجرنمای تزئینی این ایوان ، تکرار یک شکل هندسی در قالب های ۶۰ در ۶۰ سانتی متر است . در فضا های خالی این نمای آجری ، قطعات کاشی جای داشته که امروزه به جز ۳ یا ۴ قطعه آن هم به طور غیر منظم ، هیچ نشانی از کاشی ها دیده نمی شود . همچنین در نمای پوشش داخلی ایوان ، آثاری از نقاشی بر روی گچ دیده می شود .
مسجد جامع تون ( فردوس ) که در مرکز شهر واقع بوده و در حال حاضر در قسمت جنوب شرقی بافت شهر فردوس جای دارد . این مسجد از مساجد دو ایوانی است که زلزله ای در اوایل قرن 10 هجری نقشه اصلی آن را ویران کرد .آن چه از بنای مسجد برجا مانده شبستان های تابستانی و زمستانی در اضلاع شمالی و جنوبی است .همچنین در سمت قبله (ضلع غربی) ایوان ، دو گنبد خانه و شبستان هایی در طرفین آن ها قرار گرفته اند . رواق هایی نیز دور تا دور صحن مسجد را در برمی گیرد . شبستان هایی که به موازات یکدیگر در دو ضلع شمالی و جنوبی قرار دارند با ستون های قطور 2 در 2 متر اجرا شده و توسط صفه هایی به داخل حیاط راه پیدا می کنند . در ضلع شرقی بنا رواق هایی در مجاورت صحن وجود دارند که به استناد کتیبه ای که هم اکنون در مسجد نصب است ، در دوره قاجار شبستان زمستانی با داشتن صد ستون به آن الحاق می شود . ضلع ایوان قبله اصیل ترین ضلع به لحاظ سابقه تاریخی است که با مقایسه آجرنما و نوع اجرای طاق و تویزه ایوان آن با ایوان و نقشه مسجد جامع زوزن به دوره خوارزمشاهیان نسبت داده می شود . مسجد جامع فردوس یک مسجد دو ایوانی سبک خراسانی بوده و بنای آن مربوط به قرن پنجم و ششم هجری قمری است .
Khorasannews.com
Wikipedia.org
0 نظرات:
ارسال یک نظر