کتیبه نادر شاه افشار ( کتیبه نادری ) در استان خراسان رضوی

نادیر شاه آفشار‌ین تورکجه داش یازیتی / کتیبه ترکی نادر شاه افشار ( کتیبه نادری )

این سنگ نوشته ترکى معروف به کتیبه نادرى در مدخل دربند ارغون شاه در کلات نادرى ٬ ملک پدرى نادر ( دره ‌گز خراسان ) ، پیش از آبادی دربند قرار دارد . اشعار به خط ترکى به سال ١١٥٥-١١٥٧ بر روى صخره بزرگى حک شده است . ارتفاع کتیبه از سطح رودخانه ١٥ متر بوده دارای ٢٤ بیت شعر ترکی ( ٤ مصراع فارسی ) است . اشعار متعلق به " گلبن افشار " از شاعران دربار نادر شاه افشار است . درباره وى معلومات گسترده اى وجود ندارد . شعر در ستایش ثنای نادر پسر شمشیر است و با حمد خدا شروع می شود و همچون دیگر آثارش با مرگ او ناتمام مانده است . حکاک این کتیبه کم‌ نظیر در تاریخ اسلامى و ترکى دانسته نیست .

ایندی ایسه بو شئعرلر :
نادیر داش یازیتی - کتیبه نادری

بسم ‌الله ‌الرحمن ‌الرحیم و هو الاعلی Bismillahirrəhmanirrəhim və hüvəl’ə’la

ایبتیدا حمد ى خودا یى احد و فرد ى قدیم İbtida həmd-i Xudâ-yi əhəd-u fərd-u qədim
قادیر ى لم یزل و عالیم و دانا و حکیم Qâdir-i ləm yəzəl-u âlim-u dâna-vu həkim
او کی بو کون و مکانی یارادیب قودرتدن O ki bu kun-u məkanı yaradıb qudrətdən
او کی بو بحر و بری خلق’ ائدیب شؤوکتدن O ki bu bəhr-u bəri xəlq edib şövkətdən
ایکی عالمده اودور بنده‌ لره یاور و یار İki âləmdə odur bəndələrə yâvər-u yar
حیکمتیندن گؤرونور بنده ‌لره هر آثار Hikmətindən görünür bəndələrə hər âsar
خلق ى عالم هامى مؤحتاجدیر او درگاهه Xəlq-i âləm hamı möhtâcdır o dərgâhə
او ووروب نور و مینا ٬ کؤوکب ى مئهر و ماهه O vurub nur-u mina, kövkəb-i mehr-u mâhə
حمد ى حقدن سورا اولدو قلمیم نور افشان Həmd-i Həqdən sora oldu qələmim nurəfşan
" بثنا گستری ختم ی روسول فخر ی جهان " " Bə səna gostəri-ye xətm-i rüsül, fəxr-i cahan "
نبی یى هاشیمى و احمد و محمود صیفات Nəbi-yi Hâşimi-yü Əhməd-ü Məhmud sifât
کیم خودادان اولا داییم " علیه سلام و صلوات " " Kim Xudâdan ola dâyim “ ələyhi səlam-ü sələvat
آل و اصحابینا هم رحمت ى بئسیار اولا Âl-u əshabına həm rəhmət-i besyâr ola
اولا حق یاوری هر کیم اولارا یار اولا Ola Həq yâvəri hər kim olara yâr ola
حمد ى نئعمت ى حقدن سورا ٬ با صیدق ى زبان Həmd-i ne’mət-i Həqdən sora “bâ sidq-i zəban”
فرضدیر بنده‌لره مدح ى شهنشاه ى جهان Fərzdir bəndələrə mədh-i şəhənşâh-i cahan
او شهنشاه ى فلک مرتبة یى چرخ ى سریر O şəhənşâh-i fələk mərtəbə-yi çərx-i sərir
شاه نادیر ٬ کی آدی تک یوخ ٬ میثل و نظیر Şâh Nâdir, ki adı tək yox, misl-ü nəzir
دئمک اولماز بو شهنشاه ٬ بلکى اولا پئیغمبر Demək olmâz bu şəhənşah, bəlki ola peyğəmbər
یا موقررب ملکدیر اولوب از نوع ى بشر Yâ muqərrəb mələkidir olub əz növ’-i bəşər
لئیک چون قودرت ى حق ظاهیر ائدیب بیش از پیش Leyk çün qudrət-i Həq zâhir edib biş əz piş
نظر ى حق اونا ٬ هر کیمسه دئسه حق ٬ دیمیش Nəzər-i Həq ona, hər kimsə desə Həq, dəymiş
نیسبت ایله شرف و فخر ى اوجاق ى تئیمور Nisbət ilə şərəf-u fəxr-i ocâq-i Teymur
حسب ایله به جهان ٬ شاه ى شهاندیر مشهور Həsəb ilə bə cahan şâh-i şəhandır məşhur
موصطفا خولق و مسیحا دم و یوسیف طلعت Mustəfa xulq-u Məsiha dəm-u Yusif təl’ət
بوعلی دانیش و حاتم کف و لوقمان حیکمت Buəli dâniş-u Hâtəm kəf-u Luqman hikmət
قابیلییتله اونا وئردی خوداوند ى کریم Qabiliyyətlə ona verdi Xudâvənd-i Kərim
تاج و تخت ى شهی و عدل و کرم ٬ خلق ى عظیم Tâc-ü təxt-i şəhi-yü ədl-ü kərəm, xəlq-i əzim
هر شرافت که دئسه ‌م شاه ى شهاندیر کامیل Hər şərâfət ki desəm şâh-i şəhandır kâmil
مرحمتدن اونون الطاف ى خودادیر شامیل Mərhəmətdən onun əltaf-i Xudâdır şâmil
ائعتیقادى ( بئله دیر ؟ ) او شه ى پاکیزه نهاد E’tiqadı belədir o şəh-i pâkizə nəhad
باغلامیش صیدق خداونده ائدرلر بئله یاد Bağlamış sidq Xudâvəndə edərlər belə yâd
اله گیرمز بئله دؤولت " به سپاه و شمشیر " Ələ girməz belə dövlət “bə sipah ü şəmşir”
اولا بیلمز بئله ایقبال " به فضل و تدبیر " Olabilməz belə iqbal “bə fəzl ü tədbir”
سن ویریبس اونا بو سلطنت و تخت و سیپاه Sən veribsən ona bu səltənət-u təxt-u sipah
سن ویریبسن اونا تاج و کمر و فرر و کولاه Sən veribsən ona tâc-u kəmər-u fərr-u kulah
دؤولتیم حافیظى سنسن ٬ سنه ‌دیر اوممیدیم Dövlətim hâfizi sənsən, sənədir ümmidim
من سنه باغلامیشام صیدق ٬ بودور تأییدیم Mən sənə bağlamışam sidq, budur tə’yidim
دؤولتیم مونکیرینى سن ( ائله دین ؟ ) خوار و ذلیل Dövlətim münkirini sən elədin xâr-ص zəlil
دوشمنیم کورلوغونا یاور اول ٬ ائى ربب ى جلیل Düşmənim korluğuna yâvər ol ey Rəbb-i cəlil!
چونکى صیدقی بئله ‌دیر حقینه " از روی ی یقین " Çünki sidqi belədir Həqqinə “əz ruy-i yəqin”
بو سببدن اونا الطاف ى خودا اولدو موعین By səbəbdən ona əltâf-i Xudâ oldu müin
الینی توتدو خوداوند ى جهان قودرتدن Əlini tutdu Xudâvənd-i cahan qudrətdən
کامیاب ائتدی اونو معدیلت و شؤوکتدن Kâmyab etdi onu mə’dilət-ü şövkətdən
بخت و ایقبال ایله هئچ کیم بئله اولماز باقی Bəxt-u iqbal ilə heç kim belə olmaz bâqi
گون کیمی دؤولتینه ٬ عالمه ٬ رؤوشن باقی Gün kimi dövlətinə aləmə rövşən baqi
شاخ ى گول نشو و نما ( بولدو ؟ ) نم ى فئیضیندن Şax-i gül nəşv-u nəma buldu nəm-i feyzindən
کى بو اشعار اولوب مدحسرا " گولبون "دن Ki bu əş’ar olub mədhsəra “Gülbün”dən

قایناقلار :
ناديرشاه افشارين يازديرديغى ايکى تورکجه يازيت - دو نوشته ترکى نويسانده شده توسط نادرشاه افشار
ناديرشاه بويروغويلا تورکجه يازيلان کلات داش يازيتى - Nadir Şah buyruğuyla Türkcə yazılan Kəlat daşyazıtı

نادير شاه افشار دؤورونده تورک ديل ، ادبييات و کولتورونه بير باخيش

توحید ملک کزاده دیلمقانی

Wikipedia.org